भरती परीकल्पना 

           सर जेम्स जीन्स या ब्रिटीश शास्त्रज्ञाने 1919 मध्ये पृथ्वीच्या उत्पत्तीचे स्पष्टीकरण देण्यासाठी त्यांचे 'टाइडल हायपोथिसिस' प्रस्तावित केले, तर दुसरे ब्रिटीश शास्त्रज्ञ हॅरोल्ड जेफ्री यांनी 1929 मध्ये 'टाइडल हायपोथिसिस'मध्ये बदल सुचवले, ज्यामुळे ते अधिक प्रासंगिक आणि महत्त्वपूर्ण झाले. विसाव्या शतकाच्या पहिल्या तिमाहीतील वैश्विक कल्पनांच्या वाढत्या ज्ञानाचा संदर्भ. ज्वारीय परिकल्पना हा ग्रह आणि सौर यंत्रणेच्या उत्पत्तीबद्दलचा आधुनिक सिद्धांत आहे.

भरती परीकल्पनेची   गृहीतके 

• सूर्य आणि आणखी एक आक्रमण करणारा तारा तयार झाला.

• एकेकाळी सूर्य हा पदार्थांचा प्रचंड तापदायक वायू होता.

• सूर्याशिवाय, ब्रह्मांडात आणखी एक तारा होता जो 'घुसखोर तारा. हा घुसखोर तारा आकाराने आदिम सूर्यापेक्षा खूप मोठा होता.

• सूर्य स्थिर होता आणि त्याच्या अक्षावर फिरत होता. 'अंतर्मुखी तारा' अश्या वाटेने पुढे सरकत होता की, आदिम सूर्याच्या जवळ येण्याचे ठरले होते.

• घुसखोर ताऱ्याच्या भरती-ओहोटीचा आदिम सूर्याच्या पृष्ठभागावर लक्षणीय परिणाम झाला.

• जेम्स जीन्सच्या मते, घुसखोर ताऱ्याच्या प्रचंड गुरुत्वाकर्षण शक्तीच्या परिणामी आदिम सूर्यातून मोठ्या प्रमाणावर पदार्थ बाहेर टाकण्यात आले, जे नंतर भविष्यातील ग्रहांसाठी बांधकाम साहित्य बनले.

• न्यूटनच्या सार्वभौमिक गुरुत्वाकर्षणाच्या नियमानुसार (१६८७) ब्रह्मांडातील प्रत्येक व्यक्ती दोन शरीरांच्या वस्तुमानाच्या उत्पादनाच्या थेट प्रमाणात आणि त्यांच्यामधील अंतराच्या वर्गाच्या व्यस्त प्रमाणात असलेल्या एका बलाने इतर शरीराला आकर्षित करतो.

सिगाराच्या आकाराचा द्रव्य समुच्चय   निर्मीती

• जेम्स जीन्सच्या मते, 'घुसणारा तारा' सतत आदिम सूर्याच्या जवळ जात होता, त्याच्या पृष्ठभागावर वायू भरती शक्ती (गुरुत्वाकर्षण पुल) वापरत होता. जसजसा 'घुसणारा तारा' 'आदिम सूर्या'च्या जवळ आला, तसतसे त्याचे गुरुत्वाकर्षण अधिक मजबूत होत गेले आणि भरती-ओहोटीचे बलही मजबूत होत गेले.

• जेव्हा 'घुसणारा तारा' 'आदिम सूर्या'च्या पुरेसा जवळ आला, तेव्हा त्याचे गुरुत्वाकर्षण खेचणे कमाल पोहोचले, ज्यामुळे 'आदिम सूर्याच्या बाह्य पृष्ठभागावर' सिगारच्या आकाराची एक मोठी भरती निर्माण झाली, ज्यातून मोठ्या प्रमाणात पदार्थ बाहेर पडतात. सिगारच्या आकारात 'आदिम सूर्य'.

• 

• सिगारच्या आकाराचा हा पदार्थ, जो मध्यभागी जास्त जाड होता आणि टोकाला पातळ आणि तीक्ष्ण होता, त्याला जेम्स जीन्सने सिगार  असे नाव दिले.

• 

फिलामेंटमधून

निर्मिती

• जेम्स जीन्सच्या मते, तंतूच्या तापलेल्या वस्तुमानाच्या वायूच्या थंड आणि घनतेमुळे आपल्या सूर्यमालेतील नऊ ग्रहांची निर्मिती झाली.

• सूर्यापासून वेगळे झाल्यानंतर, फिलामेंट थंड होऊ लागले. परिणामी, फिलामेंट जसजसे थंड होऊ लागले, तसतसे ते आकाराने लहान होऊ लागले.

• फिलामेंटच्या आकुंचनामुळे त्याचे असंख्य तुकडे झाले, ज्यापैकी प्रत्येक एक नवीन ग्रह बनला. या घटनेमुळे नऊ ग्रह तयार झाले.

• तापदायक वायूच्या तंतूमुळे मध्यभागी मोठे ग्रह (जसे की गुरू आणि शनि) आणि लहान ग्रहांची निर्मिती होण्यास अनुमती मिळते.

• आदिम सूर्याच्या अवशेषांपासून आपला सूर्य निर्माण झाला. नव्याने निर्माण झालेल्या ग्रहांवर सूर्याचे गुरुत्वाकर्षण आणि भरतीच्या प्रभावामुळे उपग्रहांचा विकास झाला.

• जेव्हा नवीन उपग्रहांच्या निर्मितीसाठी ग्रहांमधून बाहेर पडलेल्या पदार्थांचे प्रमाण इतके कमी होते की त्याचे केंद्रीय गुरुत्वाकर्षण बल/आकर्षण यापुढे ते एकत्र ठेवू शकत नाही, तेव्हा उपग्रह निर्मितीची प्रक्रिया थांबली.

• ग्रहाच्या आकाराने प्राचीन तापदायक वायू ग्रहांच्या थंड होण्याचा दर निर्धारित केला. मोठे ग्रह आणि उपग्रह हळूहळू थंड झाले, तर लहान ग्रह आणि उपग्रह थोड्याच वेळात द्रव आणि नंतर घनरूप बनले. हे स्पष्ट करू शकते की मोठ्या ग्रहांचे जास्त उपग्रह आहेत तर लहान ग्रहांचे कमी का आहेत.

• खूप लहान ग्रह लवकरच थंड आणि घनरूप झाले, त्यामुळे भरतीच्या प्रभावामुळे त्यांच्या पृष्ठभागावरून कोणताही पदार्थ बाहेर काढता आला नाही आणि त्यामुळे कोणताही उपग्रह तयार होऊ शकला नाही. त्यामुळे बुध, शुक्र आणि प्लूटोचे कोणतेही उपग्रह नाहीत.

जेफ्री द्वारे बदल जेफ्री द्वारे

बदल

• 1929 मध्ये, हॅरोल्ड जेफ्रीस या ब्रिटीश भौतिकशास्त्रज्ञाने जेम्स जीन्सचे प्रारंभिक ज्वारीय गृहितक अद्ययावत केले आणि 'टक्कर गृहितक.

• जेफ्रीच्या म्हणण्यानुसार आपल्या सौरमालेच्या जन्मापूर्वी विश्वात तीन तारे होते. पहिला आपला आदिम सूर्य होता, दुसरा त्याचा 'भागीदार तारा' होता आणि तिसरा 'सहकारी तारा' जवळ येणारा 'घुसणारा तारा' होता.

• परिणामी, 'घुसखोर तारा' 'पार्टनर स्टार'शी टक्कर झाला. समोरासमोर झालेल्या धडकेमुळे सोबती तारा पूर्णपणे तुटून विस्कळीत झाला, काही भाग आकाशात विखुरले गेले तर उर्वरित अवशेष आदिम सूर्याभोवती फिरू लागले.

• तथापि, टक्कर आणि स्फोटाच्या परिणामामुळे घुसखोर तारा मूळ सूर्याच्या गुरुत्वाकर्षणाच्या खेचण्यापासून मुक्त होऊ शकला आणि हळूहळू विश्वापासून दूर लोटला.

• आपल्या सौरमालेचे ग्रह साथीदार ताऱ्याच्या ढिगाऱ्यापासून तयार झाले. हे लक्षात घेतले पाहिजे की जेफ्रीने जेम्स जीन्सच्या ज्वारीय सिद्धांतामध्ये बदल प्रस्तावित केले होते ज्यायोगे ज्वारीय गृहीतकामधील मुख्य मूलभूत दोष दूर करणे हे आहे जेणेकरून ते आधुनिक वैज्ञानिक समीक्षेमध्ये टिकून राहू शकेल.

टीका

जीन्स आणि जेफ्रीच्या ज्वारीय गृहीतकांवर

• बी. लेविन यांच्या मते, विश्व हे अवकाश आणि काळामध्ये अमर्याद आहे आणि तारे इतके दूर आहेत की इतक्या जवळून भेटण्याची शक्यता नाही.

• जेम्स जीन्सने प्राचीन सूर्याच्या पृष्ठभागावर भरती-ओहोटी, फिलामेंट सारख्या उद्रेकांना चालना देणार्‍या घुसखोर ताऱ्याचे स्थान किंवा भवितव्य स्पष्ट केले नाही.

• गणितीय गणनेच्या आधारे, NN Parisky यांनी दाखवून दिले आहे की आपल्या वर्तमान सौरमालेतील सूर्य आणि ग्रहांमधील वास्तविक अंतर स्पष्ट करण्यात भरतीसंबंधीची गृहीतक अयशस्वी ठरते.

• आपल्या सूर्यमालेतील ग्रह बहुतेक उच्च-अणु-वजन घटकांनी बनलेले आहेत, तर सूर्याचे घटक घटक (ज्यापासून ग्रह तयार झाले आहेत असे गृहीत धरले जाते) हे हायड्रोजन आणि हेलियमसारखे हलके अणु-वजन असलेले घटक आहेत. अशा विचित्र घटनेचे विश्वासार्ह स्पष्टीकरण देण्यास भरतीसंबंधी गृहीतक कमी पडते.

• जेम्स जीन्स हे तंत्र आणि यंत्रणा स्पष्ट करू शकले नाहीत ज्याद्वारे आदिम सूर्यापासून बाहेर पडलेल्या पदार्थांचे घनरूप होते.

निष्कर्ष

निष्कर्ष

जेम्स जीन्सने प्रस्तावित केलेल्या आणि हॅरॉल्ड जेफ्रीसने सुधारित केल्याप्रमाणे ज्वारीय गृहीतके, विसाव्या शतकाच्या पूर्वार्धाच्या अखेरीपर्यंत प्रदीर्घ लोकप्रियता आणि व्यापक स्वीकृतीचा आनंद लुटत होती, परंतु या गृहीतकावर विविध कारणास्तव तीव्र टीका करण्यात आली. जेफ्रीसने देखील गुटेनबर्ग (1951) मध्ये कबूल केले की त्याच्या भरतीसंबंधीच्या गृहीतकाच्या सुधारित आवृत्तीला महत्त्वपूर्ण पुनरावृत्ती आवश्यक आहेत आणि अनेक ठिकाणी ती चुकीची होती.